Stacja Satelitarna w Psarach-Kątach📡 - Odrobina kosmosu🛸 w sercu Gór Świętokrzyskich

Centrum Usług Satelitarnych TP SAT czy tzw. „Gwiezdne Miasteczko” w Psarach - Kątach rozpoczęło swoją działalność 46 lat temu - 17 października 1974 roku. Stacja powstała w latach 80 XX wieku i rozwijana do 2010 roku była najnowocześniejszą jednostką łączności satelitarnej w kraju oraz jedną z najbardziej innowacyjnych na świecie. W najlepszych swoich czasach na terenie stacji działało 7 dużych anten, w tym jedna mająca 32 metrową średnicę i ważąca ponad 300 ton. Placówka świadcząca usługi łączności satelitarnej klientom krajowym i zagranicznym umożliwiała połączenie się z dowolnym miejscem na Ziemi w zaledwie kilka sekund.

W pierwszej fazie stacja pracowała w ramach systemu Intersputnik (1 antena), chcąc w pierwszej kolejności zapewnić łączność satelitarną z krajami dawnego bloku wschodniego. Osiem lat później na terenie stacji utworzono pion pracujący w ramach organizacji Intelsat (3 anteny), a w kolejnych latach utworzono stacje obsługujące systemy Inmarsat (2 anteny) i Eutelsat (1 antena). Jak można przeczytać w wielu źródłach, była to jednostka niezwykle precyzyjna i niezawodna, spełniająca najwyższe światowe standardy. W Europie uznawana za najnowocześniejszą obok podobnych ośrodków w Niemczech i Anglii. Stacja Satelitarna w Psarach wyposażona była w nowoczesne przyrządy kontrolne i pomiarowe, własny system zasilania energetycznego, rezerwowane linie radiowe i łącza światłowodowe do central międzynarodowych. Centrum brało czynny udział w pracach polegających na wdrożeniu satelitarnego systemu szerokopasmowego Internetu na obszarach o słabej lub wręcz nieistniejącej telekomunikacyjnej infrastrukturze naziemnej.

Stacja Satelitarna od samego początku swojego istnienia była odrębną jednostką organizacyjną Telekomunikacji Polskiej SA, podlegającą bezpośrednio Członkowi Zarządu TP SA ds. Techniki.

Centrum Usług Satelitarnych Telekomunikacji Polskiej w Psarach-Kątach zwanej również „Gwiezdnym Miasteczkiem” przez wiele lat było nie lada atrakcją dla turystów, jak również dla mieszkańców regionu. W ciągu ponad 40 lat działania stacji powstało wiele legend i historii związanych z tym miejscem. Nie brakowało również historii o przybyszach z kosmosu.👽🛸 

Archiwalny materiał programu „Sonda” - odcinek „Kontakt”

Wybór lokalizacji na nowoczesną stacje satelitarną nie był przypadkowy. Do konkursu stanęło wiele miejsc z całego kraju. Ostateczny wybór był podyktowany wyjątkowymi w skali Polski warunkami przyrodniczymi, geologicznymi i geograficznymi. Skalne, stabilne podłoże gwarantowało trwałość i bezpieczeństwo ciężkich żelbetonowych budowli i konstrukcji, czyste powietrze, brak zakłóceń radiowych, elektronicznych i naturalnych szumów czy odległość od korytarzy powietrznych było kluczowe dla budowy precyzyjnych i superczułych urządzeń nadających i odbierających sygnały prosto z kosmosu. 

Niestety nasze „Gwiezdne Miasteczko” nie przetrwało technologicznego wyścigu i z biegiem czasu technologia satelitarna została wyparta przez światłowody oraz sieci komórkowe. Przez wiele lat próbowano ratować Stacje Satelitarną, jednak bez powodzenia. 

Centrum Usług Satelitarnych TP SAT w Psarach-Kątach funkcjonowało bez przerwy do 31 lipca 2010 roku. Trzy miesiące później nastąpiło rozmontowywanie i złomowanie anten. Niszczenie największej - 32 - metrowej anteny trwało aż miesiąc czasu. Na szczęście, niektóre z nich przetrwały i zostały przewiezione i ponownie zamontowane w kilku placówkach badawczych i edukacyjnych na terenie kraju m.in.: w Obserwatorium Astronomicznym Uniwersytetu Jagiellońskiego czy w prywatnym Obserwatorium Astronomicznym Królowej Jadwigi w Rzepienniku Biskupim. W sumie uratowano cztery anteny - jedną z dwóch 13, jedną 16 i jedną 12 metrową. Anteny 32.5-metrowa, 13-metrowa oraz czasza od anteny 12-metrowej trafiły na złom. 

"Kiedy jest już po wszystkim, odżywa żal za 32.5 - metrowym radioteleskopem. Dziś wiem, że mogłem go uratować. Niestety, wtedy, kiedy samemu trudno mi było uwierzyć, że będzie to możliwe chociażby w przypadku 9-metrowej anteny, znalazłem mniej ludzi gotowych mi pomóc niż tych, którzy życzliwie odwodzili mnie od „zwariowanych" zamiarów. Skądinąd, całe to ratowanie mogło być niepotrzebne. Na szczeblu ministerialnym można było przecież znaleźć wiele rozwiązań dla uniknięcia dewastacji instrumentarium." - mówi Bogdan Wszołek  - mężczyzna zaangażowany w ratowanie satelit z Psar.

Za uratowaniem kilku anten stoi grupa krakowskich astronomów z Uniwersytetu Jagiellońskiego oraz stowarzyszenie Astronomia Nova.

Więcej informacji o zamknięciu Stacji Satelitarnej i usuwaniu satelit: http://www.astronomianova.org/nowosci_artykuly.php?artykul=anteny_z_psar

Zmiany nazw Stacji Satelitarnej w Psarach - Kątach 

1974 - Naziemna Stacja Łączności Satelitarnej;
1986–88 - Naziemne Centrum Łączności Satelitarnej;
1988–92 - PPTT Centrum Łączności Satelitarnej;
1992–96 - TP SA Centrum Łączności Satelitarnej;
1996–2000 - TP SA Centrum Usług Satelitarnych;
2000–10 - T.P.SA — C.U.S. „TP SAT” 

Co dalej z tzw. „Gwiezdnym Miasteczkiem” ?

Stacja Satelitarna w Psarach - Kątach przez blisko dwa lata była opuszczona. Przez ten czas szukano sposobu, aby ponownie ożywić wyjątkowy obiekt. Jedna z opcji przewidywała przejęcie stacji przez Emitel i budowę najwyższej wieży przekaźnikowej w kraju o wysokości 440 metrów. Przekaźnik miał przesyłać sygnał cyfrowej telewizji naziemnej. Finalnie przejęcie obiektu nie doszło do skutku, a umowę na obsługę przekaźnika podpisała stacja na Świętym Krzyżu. W 2012 roku Grupa TP, która jest właścicielem stacji rozpoczęła przygotowania do adaptacji obiektu, aby wykorzystać go do celów innych niż dotychczas. W konsekwencji właściciel złożył w Urzędzie Miasta i Gminy Bodzentyn odpowiednią dokumentacje o wydanie warunków zabudowy pod nową inwestycje oraz wniosek do Starostwa Powiatowego w Kielcach o pozwolenie na budowę i przebudowę pomieszczeń w budynku technicznym na potrzeby serwerowni telekomunikacyjnej wraz z wewnętrznymi instalacjami: wodno-kanalizacyjnej, wentylacji mechanicznej, klimatyzacji, elektrycznej i teletechnicznej. Według źródeł z 2012 roku, w miejsce Stacji Satelitarnej w Psarach - Kątach powstała jedna z największych serwerowni Orange w Polsce. Nowoczesna serwerownia ma pełnić funkcję backupu dla Centrum Przetwarzania Danych w Łodzi.

Źródło: https://encyklopedia.pwn.pl/haslo/Telekomunikacja-Polska-SA-Centrum-Uslug-Satelitarnych-TP-SAT;3986135.html, https://ckinf, https://www.salon24.pl/u/albatros/681450,siedem-anten-w-swietokrzyskim-okiem-albatrosa,2o.pl/rozkwit-i-upadek-gwiezdnego-miasteczka-w-psarach/ https://echodnia.eu/w-psarach-szykuje-sie-gigantyczna-inwestycja/ar/c3-10235838

Właścicelem większości fotografii jest Pan Bogdan Wszołek. Zdjęcia pochodzą ze stron: http://www.astronomianova.org/nowosci_artykuly.php?artykul=anteny_z_psar https://www.salon24.pl/u/albatros/681450,siedem-anten-w-swietokrzyskim-okiem-albatrosa,2