Pobyt gości ze Szwecji miał głęboko symboliczny i refleksyjny charakter. Delegacja odwiedziła m.in. grób Stanisławy Dziuby na cmentarzu parafialnym – bohaterki z czasów okupacji, która ukrywała Żydów w okolicznych lasach. Uczestnicy wyjazdu złożyli również wizytę na kirkucie oraz spotkali się z przedstawicielami lokalnych władz.

Spacer po Bodzentynie poprowadzili: Michał Rachtan – prezes Towarzystwa Przyjaciół Bodzentyna, historyk Ewa Kołomańska oraz proboszcz parafii ks. dr Leszek Sikorski. Podczas wspólnej wędrówki przywołano dramatyczne losy bodzentyńskich Żydów, w tym pacyfikację miasta z 1 czerwca 1943 roku.

Kolejnym punktem programu była wizyta w Michniowie, gdzie goście zwiedzili Mauzoleum Martyrologii Wsi Polskich – miejsce szczególne na mapie pamięci narodowej.

Najważniejszym jednak celem podróży było podążanie śladami Dawida Rubinowicza – młodego diarysty, którego pamiętniki są świadectwem grozy czasów Holokaustu. Jak podkreśliła Ewa Wymark, obecnie trwają prace nad ich szwedzkim wydaniem, co jeszcze mocniej łączy tę wizytę z misją zachowania i przekazywania pamięci kolejnym pokoleniom.

Wszystkich zainteresowanych historią Bodzentyna i jego żydowskich mieszkańców zachęcamy do odwiedzenia strony internetowej bodzentyn.net, redagowanej przez Ewę Wymark. Znajduje się tam wiele cennych materiałów i świadectw związanych z dziejami regionu.

_____________________

Ewa Wymark zainspirowała się do rozpoczęcia projektu bodzentyn.net podczas wywiadu z Maxem Safirem, ocalałym z Holokaustu urodzonym w Bodzentynie, który osiedlił się w Szwecji.

Po pierwszej wizycie redaktorki w Bodzentynie w maju 2008 r. — w towarzystwie Maxa i Leny Jersenius ze Szwedzkiego Komitetu Przeciwko Antysemityzmowi — redaktorka stworzyła stronę internetową upamiętniającą społeczność żydowską. Trzy miesiące później redaktorka nawiązała kontakt z lokalną gminą. Jej list został dostarczony Janowi Pałysiewiczowi do Urzędu Miejskiego w piątek 22 sierpnia, kiedy to on, Krystyna Nowakowska i Bogdan Białek spotkali się, aby omówić kilka szczególnych dni we wrześniu, które planowali zorganizować we współpracy z gminą, aby uczcić i upamiętnić Dawida Rubinowicza i zaginioną społeczność żydowską.

Po drodze — studiując książki o lokalnej historii, porównując dokumenty archiwalne, świadectwa i przeprowadzając wywiady — redaktorka poznała innych ocalałych, emigrantów i potomków emigrantów, którzy osiedlili się w różnych częściach świata. Niektórzy mieli osobiste doświadczenia do podzielenia się; jeden napisał książkę, a inni mieli rodzinne opowieści od rodziców i dziadków.

Aby pokryć koszty podróży i koszty tłumaczeń związane z badaniami i publikacją artykułów w Bodzentyn.net, Redaktorka otrzymała granty sześć razy z Fundacji Helge Ax: syn Johnson w 2009, 2010, 2011, 2021, 2022 i 2023 roku. Linda Holmkratz zaprogramowała pierwszą wersję witryny. Początkowo Redaktor otrzymał również porady techniczne i eksperckie od Scandinavian Photo.

Źródło i zdjęcia: Jacenty Kita